نمایش مبارزه مسلحانه با پهلوی، کلیشه‌ای نیست
بیژن میرباقری کارگردان سریال تلویزیونی «رنج پنهان» معتقد است بارها و بارها می‌شود درباره دهه حساس منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی حرف زد و تصویر به نمایش گذاشت. او می‌گوید در نمایش مبارزه مسلحانه با پهلوی دنبال لایه‌های انسانی شخصیت‌ها می‌گردد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : يکشنبه 1396/12/20 ساعت 08:39
پخش سریال «رنج پنهان» به کارگردانى بیژن میرباقرى شب گذشته به پایان رسید، سریالى که در ابتدا قرار بود در ایام دهه فجر از تلویزیون پخش شود، ولى به تصمیم مدیران سازمان از ١٢ بهمن در کنداکتور شبکه اول سیما قرار گرفت تا شب گذشته که پخش آن به پایان رسید.
«رنج پنهان» داستان نو و روایت جدیدى از بحبوحه سال 1353 دارد که نقطه شروع آن مرگ یک جوان در دانشگاه است. اختناق فضای موجود و شور جوانی، یوسف را وارد بازی پیچیده ای می‌کند که اسلحه را تنها راهکار عملی در پیش پای خود می‌بیند.
«رنج پنهان» را باید در سبک داستانگویى وقایع حوادث سال‌هاى منتهى به انقلاب اسلامى یک گام جلوتر از سایر آثار این ژانر قلمداد کرد. همچنین در پس زمینه آن لایه‌هاى انسانى زیادى نهفته است که همین منجر به مرزبندى و تقابل انسان‌ها با یکدیگر و طغیان مى‌شود. همزمان با پایان یافتن پخش «رنج پنهان» در ارتباط با مفاهیم انسانى این مجموعه نمایشى با بیژن میرباقرى به گفتگو پرداختیم.
قبل از اینکه درباره «رنج پنهان» بحث را باز کنم به نظر مى‌رسد در حال حاضر در مدیوم تلویزیون راحت‌تر هستید و براى ساخت فیلم سینمایى بعدى عجله‌ای ندارید.
واقعیت این است که خودم به کار کردن در تلویزیون اصرار ندارم، فقط بعضى از متن‌ها برایم جذاب است و به سمت تلویزیون گرایش پیدا مى‌کنم. اینگونه نیست که من کارگردان تلویزیون باشم و بخواهم هر متنى را کار کنم. متن برایم اهمیت زیادى دارد، حتى اگر با متن جذابى در حوزه انیمیشن هم مواجه شوم حتما به سمت ساخت آن خواهم رفت. در سینما هم به دلیل اینکه باید دنبال سرمایه گذار باشیم و زمان زیادى این مسئله مى‌گیرد، طبیعى است این فواصل را با تلویزیون کار کنم، براى ساخت فیلم سینمایى بعدى خودم اتفاقا هم عجله دارم و هم دنبال سرمایه گذار هستم.
سناریوی «رنج پنهان» از چه شاخصه‌هاى داشت که راغب به ساخت آن شدید؟
«رنج پنهان» را ده سال قبل حمیدرضا سبحانى نژاد نوشته بود و پیشنهاد ساخت آن را در همان مقطع داشتم ولى به دلایل مختلف هیچ رغبتى براى کارگردانى آن نداشتم. زمانى که دوباره با پیشنهاد این فیلمنامه مواجه شدم و بنا بر بازنویسی دوباره سناریو شد به طرح جدیدترى رسیدیم و رغبتم براى ساخت این داستان بیشتر شد. لایه هاى انسانى داستان یعنى پرداختن به انسان در دورانى که بحران بسیارى زیادى در جامعه وجود داشت و مردم تحت فشار اندیشه‌هاى درون جامعه بودند به اضافه بازتاب رفتار آدم‌ها برای زندگی در چنین جامعه‌اى، نقاط شاخصی بود که این سناریو مرا جذب کرد.
نام بسیارى از آثار نمایشى آنچنان که باید و شاید به موضوع و داستان فیلم ارتباط ندارد، اما «رنج پنهان» هم اسم ابهام آمیزى است هم در خدمت محتوای داستان قرار دارد.
پیدا کردن اسم خیلی سخت است، اینکه مثلا چه اسمی بتواند نظر سفارش دهندگان تلویزیون و ما رو جلب کند خیلى سخت است. حالا چرا «رنج پنهان»؟ چون ما به داستان دیگرى از انقلاب مى‌پردازیم، داستان خانواده و فضای اختناقى که در آن سال‌ها وجود داشت مبحث اصلى ما بود، تاثیرات این فضاى اختناق در حکومت پهلوی ذهن ما را به سمت «رنج پنهان» برد.
تصویرى که از سازمان چریک هاى فدایى خلق در «رنج پنهان» نشان داده مى‌شود، متفاوت تر از سایر آثار تلویزیونى حداقل بود. انگار شخصیت‌ها، مابه ازاى بیرونى و حقیقى اعضاى سازمان چریک هاى فدایى خلق هستند. خلق این کاراکترها وام گرفته از واقعیت بوده یا اینکه نگاه کارگردان هم در آن دخیل بوده است؟
موضوع این سریال شاید برمى‌گردد به ریشه هاى تفکرات مسلحانه به زعم ما و البته آنچه که ما در تاریخ خواندیم از سازمان چریک هاى فدایى شروع شد، همچنین کاملا درست است که سال ٤٧ این تفکرات مسلحانه براى ترور منفور شروع شد و بعد سازمان و نهادهاى دیگرى دنباله رو این تقکر بودند اما به طور خاص این فیلم اشاره‌اى دارد به سازمان چریک هاى فدایى خلق و تفکراتى که اعضاى این سازمان داشته و دارند. اینکه این شخصیت ما به ازا واقعى دارد، پاسخ من به عنوان کارگردان منفى است. تهیه کننده و نویسنده به همراه من تصمیم نداشتند که به سمت واقعیت بروند، چون واقعیت ما را محدود مى‌کرد و باید سراغ تاریخى مى‌رفتیم که هنوز ابعاد آن زمان و آدم ها یا حتى وقایع مشخص نیست.
تصمیم گرفتیم درامى را خلق کنیم مبتنى بر واقعیت یعنى در کنار واقعیت و حوادث حرکت بکند و حرف خودش را بزند نه حرف تاریخ را. نمونه اینگونه فیلم ها هم زیاد است در کنار یک واقعه‌اى مى‌آید، حرف جدیدترى مى زند نه اینکه بخواهد درباره تاریخ حرف بزند و حرف دیگرى را بزند که الزاما تاریخ نیست. طبیعی است ما نخواهیم درباره تاریخ و وقایع تاریخ حرف بزنیم، تاریخ نسبت به اشخاص، نگاه دیگرى حاکم مى کند که متعلق به نویسنده، کارگردان و تهیه کننده نیست، بحث ما تاریخ نیست بلکه یک دیدگاه جدید نسبت به وقایع آن سال‌ها است.
چقدر شخصیت نیروهای امنیتی که در سریال به تصویر کشیده شده منطبق بر واقعیت است؟
زمینه‌ای نزدیک به واقعیت را داشته است ولى الزاما شخصیت خاصی را به سمتش نفرستادیم یا وقایع خاصی را به سمتش نرفتیم، بلکه یک شخصیتى است که درحوزه امنیت کار مى‌کند و واکنش هاى امنیتی در یک حکومت قبل از انقلاب را تصویر کردیم.
فکر نمی‌کنید پرداختن بیش از حد به سازمان چریک هاى فدایى خلق در تلویزیون به نوعی کلیشه شده باشد؟ چرا کارگردانان ما تا این حد به این مقوله علاقه‌مند شده‌اند؟
بحث ما سازمان چریک هاى فدایى است. این سازمان به موازات نهادهاى دیگر فعالیت بر ضد رژیم مى‌کردند اما اینکه بیش از حد به اینها پرداخته شده است، باید درباره حد آن صحبت کنیم. آیا این سریالی ساخته شده است به مانند قبلى ها که اسلحه دستش بگیرد؟ آیا این سازمان مجاهدین است؟ اگر فرصتى باشد و آزادى نسبى بدون قضاوت وجود داشته باشد، تا مدت ها مى‌شود درباره این نقطه از تاریخ و آن دهه ایران صحبت کرد، اصلا هم کلیشه‌اى نیست و بارها مى توان درباره این موضوع حرف زد و از زاویه‌های مختلف آن را بررسى کرد.
سعى کردیم زاویه دیگری به نبردهاى مسلحانه‌اى که با یک رژیم وجود داشت را به تصویر بکشیم و در پس این نبرد یا مجادله اى که وجود داشت به لایه هاى انسانى افراد بپردازیم. از نظر ما لایه هاى انسانى این آدم ها مهم بوده است نه نبرد تئورى و وقایع تاریخى.
شنیده شده بخشی از سکانس ها به دلیل خشونت و تیراندازی از سریال حذف شده، درست است؟
هیچ صحنه ای از سریال حذف نشده است، فقط چند دیالوگ در طول ٢� قسمت را ناچار شدیم حذف کنیم.
قرار بود این مجموعه در ایام دهه فجر روی آنتن برود اما در زمان دیگری پخش شد. فکر می‌کنید این تغییر زمان پخش تا چه حد روی جذب مخاطب تاثیر داشته و شما چه بازتابی از مخاطب گرفتید؟
بله در ابتدا این تصمیم را سازمان گرفته بود و قرار بود در ایام دهه فجر این سریال پخش شود ولی به این دلیل که دو سریال موازی با یک موضوع واحد ساخته مى‌شد، پخش «رنج پنهان» به بعد از دهه فجر موکول شد. در خصوص بازخورد سریال هم در میان مخاطبان تلویزیون راضى کننده بوده است به هر حال ایام آخر سال هستیم و مردم دغدغه هاى این مقطع از سال خودشان را دارند ولى در مجموع راضى کننده بوده است.
منبع: تسنیم
